“De daling heeft te maken met de moeilijkere economische situatie”, zegt notaris Bart van Opstal, de woordvoerder van Notaris.be. “Begin 2023 was er veel inflatie, waardoor er meer bezorgdheid was over de levensduurte en zeker op latere leeftijd over de kosten van een rusthuis. Daarnaast maken ook de conflicten in Oekraïne en de spanningen in het Midden-Oosten de mensen voorzichtiger.”

In Vlaanderen werden 19.169 schenkingen gedaan. Via één schenkingsakte kan aan meerdere personen geschonken worden, soms gaat het over meerdere eigendommen. Uit cijfers van de Vlaamse Belastingdienst blijkt dat de gemiddelde schenking een waarde van 296.284 euro had.

Successieplanning

Wie vastgoed schenkt, doet onherroepelijk afstand van een deel van zijn vermogen. “Het merendeel van de vastgoedschenkingen gebeurt in het kader van een successieplanning en is een overdracht naar de volgende generatie”, zegt Van Opstal. Vastgoed belastingvrij schenken, kan niet. Er moet altijd schenkbelasting betaald worden, maar er is dan geen erfbelasting meer verschuldigd.

“Een schenking van vastgoed is voordeliger dan een erfenis voor een waarde tot 150.000 euro per kind”, zegt Van Opstal. Dat heeft te maken met de belastingtarieven. Zowel voor de schenk- als voor de erfbelasting hangen ze af van de graad van verwantschap en de waarde van het goed, maar de berekening verschilt. Het tarief van de schenkbelasting op vast[1]goed voor kinderen, kleinkinderen en de partner(de rechte lijn in het vakjargon) bedraagt 3 procent op de eerste schijf van 150.000 euro. In de erfbelasting is dat laagste tarief van 3 procent maar op het deel tot 50.000 euro. Het deel tussen 50.000 en 250.000 euro wordt tegen 9 procent belast.

Wie een schenking overweegt, moet zijn rekening maken. “Hoe meer kinderen, hoe minder successieplanning nodig is”, zegt Van Opstal. Nemen we het voorbeeld van de gezinswoning van twee gehuwde ouders met een waarde van 300.000 euro. Als ze drie kinderen hebben, erven die bij het overlijden van een van hen samen de helft van de gezinswoning, 150.000 euro dus. Elk kind krijgt een derde of 50.000 euro. In dit geval is het vanuit fiscaal oogpunt niet interessant over te gaan tot een schenking. “Een schenking is vaak wel zinvol bij een tweede verblijf of meerdere eigendommen, omdat je dan sneller in de hogere tariefschijf van 9 en 27 procent in de erfbelasting komt”, zegt van Opstal.

Het interessante bedrag van 150.000 euro maakt dat duurder vastgoed vaak om de drie jaar in schijfjes wordt geschonken, ook wel de salamitechniek genoemd.

Dat zit zo. Bij de berekening van de schenkbelasting houdt de fiscus rekening met alle schenkingen in de voorgaande drie jaar. Als de schenking binnen drie jaar gevolgd wordt door een nieuwe schenking tussen dezelfde partijen, wordt rekening gehouden met de waarde van die eerste schenking om het tarief voor de tweede schenking te bepalen. Na drie jaar wordt de teller op nul gezet.

Enkel de blote eigendom schenken

“Bij een schenking in het kader van een successieplanning wordt doorgaans alleen de blote eigendom geschonken. De ouders behouden het vruchtgebruik”, zegt Van Opstal. Door het vruchtgebruik kunnen de ouders hun gezinswoning of een tweede verblijf blijven gebruiken. Gaat het om een huis of appartement dat verhuurd is, dan blijven ze de huuropbrengsten innen. “Door het voorbehoud van het vruchtgebruik hebben de ouders de zekerheid dat een kind niet kan verkopen zonder hun toestemming”, zegt Van Opstal.

Als de schenking niet kadert in een successieplanning, dan gaat het vaak om de schenking van een bouwgrond. “Doorgaans wordt dan wel de volle eigendom geschonken. Mocht alleen de blote eigendom geschonken worden, dan zou de schenker vruchtgebruik heb[1]ben op de woning die op de grond wordt gebouwd en dat is doorgaans niet de bedoeling”, zegt Van Opstal.

“Begin 2023 was er veel inflatie, waardoor er meer bezorgdheid was over de levensduurte en zeker op latere leeftijd over de kosten van een rusthuis. Daarnaast maken ook de conflicten in Oekraïne en de spanningen in het Midden-Oosten de mensen voorzichtiger.”

Als een gezin meerdere kinderen telt, willen de ouders die doorgaans gelijk behandelen. En dat is niet evident als één kind een grond geschonken krijgt en een ander niet. “Als één kind een grond geschonken krijgt, kan je in een erfovereenkomst afspraken maken over wie wat zal krijgen na het overlijden van de ouder”, zegt Van Opstal.

Bron: CIB