De boerenstiel zit al jaren in dalende lijn. Waren er in 2012 nog ruim 25.000 landbouwbedrijven, dan zijn dat er in 2022 nog maar 22.400. De recente boerenprotesten tonen ook aan dat veel landbouwers geen heil meer zien in hun beroep. En die terugloop van de landbouwcijfers is nu ook te zien op de huizenmarkt, waar opvallend veel hoeves en boerderijen te koop staan. Uit cijfers van Spotto, het online vastgoedplatform van de Vlaamse vastgoedfederatie CIB, blijkt dat het om bijna 130 woningen gaat. De grootste aantallen bevinden zich in Vlaams-Brabant (32) en Oost-Vlaanderen (28). “Vroeger werd een boerenstiel doorgegeven van vader op zoon, maar dat is nu niet meer zo vaak het geval”, zegt Willem Degol, voorzitter van Spotto. “Voor velen is het door alle regels een onaantrekkelijk beroep geworden.” Toch is dat niet de enige reden waarom zoveel hoeves en boerderijen te koop staan volgens Degol. “Veel van die woningen zijn ook toe aan renovaties, en dat vergt wel een grote hap uit het budget van een boer”, zegt hij. “Hij zou dat geld uiteraard liever gebruiken om in zijn eigen boerderij te investeren en/of uit te breiden in plaats van kosten te doen om een oude boerderij te renoveren.”

“De wetgeving omtrent particulieren die op een agrarische bestemming willen gaan wonen, werd verstrengd omdat veel kopers wel de lusten wilden van landelijk wonen, maar niet de lasten” Willem Degol, voorzitter Spotto

Wetgeving voor particulieren verstrengd
Boeren hebben dus nog maar weinig interesse voor het kopen van die hoeves en boerderijen, maar waarom kunnen ze dan niet gekocht worden door particulieren? Wel, dat mag niet zomaar volgens de wetgeving. Een hoeve of boerderij mag enkel bewoond worden door iemand die daar ook effectief landbouwactiviteiten uitvoert. Anders pleeg je als particuliere koper een stedenbouwkundige overtreding.

“De wetgeving omtrent particulieren die op een agrarische bestemming willen gaan wonen, werd verstrengd omdat veel kopers wel de lusten wilden van landelijk wonen, maar niet de lasten”, zegt Degol. “Velen willen dus wel de rust van het platteland, maar zijn er niet mee gediend dat er bijvoorbeeld ’s nachts tractoren rijden of dat er geuroverlast is door mest.”

Bestemmingswijziging en respectclausule
Toch is er een manier om als particulier te gaan wonen op een agrarische bestemming, namelijk door een bestemmingswijziging aan te vragen. Op die manier kan een woning die officieel voor landbouw bestemd was, herbestemd worden tot een particuliere woning. Dat zou volgens Degol een stuk makkelijker gaan als er een zogenaamde ‘respectclausule’ in de akte wordt opgenomen.

“Nu is een bestemmingswijziging doorlopen voor het veranderen van agrarisch vastgoed naar een residentiële woning een moeilijk en langdurig proces”, zegt Degol. “Vaak wordt die wijziging ook niet goedgekeurd omdat veel mensen die in landbouwgebied gaan wonen, achteraf klagen over bijvoorbeeld nachtlawaai door tractoren of geuroverlast. Het probleem zou kunnen opgelost worden door het toevoegen van een respect[1]clausule in de akte. Die clausule zou kopers van die hoeves het onmogelijk maken om dan achteraf te klagen over omgevingszaken zoals geur -of geluidsoverlast. Op die manier kan een bestemmingswijziging ook makkelijker goedgekeurd worden door de bevoegde instanties.”

Bron: CIB